در گذشته روکش های PFM به صورت گستردهای مورد استفاده قرار میگرفتند و به نوعی برای زمانی که بیمار برای درمان به کاربرد روکش نیاز داشت، گزینه ی اول انتخابی به حساب میآمدند. اما گسترش روز افزون استفاده از روکش های زیرکونیا برای درمان به جای روکش های PFM سبــب میشود تا در این شماره به معرفی مزایای روکشهای ساخته شده از زیرکونیـا و مقـایسه ی آن با روکش های PFM بپردازیم.
مقایسه روکش های زیرکونیا با روکش های PFM
برای هر سیستم نوظهور همواره این سوال مطرح میگردد که آیا این سیستم قابلیت های سیستم قبلی را دارد؟ شرایط بهتری را برای بیمار تأمین میکند و یا در بعضی جنبه ها دارای نواقصی می باشد؟ حصول اطمینان نسبت به بازدهی خوب هر سیستم، در طولانی مدت باعث به کارگیری هرچه بیشتر این سیستم ها برای درمان بیماران می باشد.
اولین مسئلهای که در یک روکش مورد ارزیابی قرار میگیرد زیبایی این روکش ها در عین استحکام آن می باشد. این روکشها نباید در طول زمان واکنش منفی روی بدن بیمار ایجاد کرده و یا باعث بروز ناراحتی برای ایشان گردد. ویژگی های زیر سبب میشود تا روکشها و بریج های ساخته شده با زیرکونیا در بسیاری از موارد به روکش های PFM ترجیح داده شوند.
۱-استحکام بالا
استحکام روکش ها را میتوان از سه جنبه مورد بررسی قرار داد، مقاومت به شکست، مقاومت به سایش و مقاومت خمشی
مقاومت به شکست: میزان فشاری است که یک جسم می تواند بدون تغییر شکل مکانیکی تحمل نماید. تغییر شکل مکانیکی شامل بروز ترک های ریز غیرقابل رویتی نیز که باعث بروز فرسایش در جسم می شود نیز می گردد. زیرکونیا بر اساس بررسی های آزمایشگاهی و تجربه ی کاری چندین سال اخیر مقاومت بالایی نسبت به شکست از خود نشان داده و حتی در بعضی مواقع به صورت عامیانه از آن به عنوان استیل سفید نام برده می شود.
این مقاومت بالا به شکست باعث می شود تا زیرکونیا نه تنها برای ساخت روکش های تک واحدی بلکه برای ساخت بریج ها )حتی تا ً برای ۱۴ واحد( نیز مناسب بوده و طبیعتا دندان های قدامی و خلفی بدون هیچ نگرانی در خصوص شکست احتمالی مورد استفاده قرار گیرند. (تصویر شماره ۱)
مقاومت به سایش: زیرکونیا از نظر شیمیایی ماده ای بی اثر به حساب می آید واکنش شیمیایی این ماده تا به حال شناخته نشده است، بنابراین با سایر مواد شیمیایی در طول زمان واکنش نشان نداده و دچار سایش نمی گردد.
مقاومت خمشی: مقاومت خمشی در زیرکونیا بسته به خلوص ماده بین ۸۵۰ تا ۱۴۶۵ مگاپاسکال بوده، در صورتی که این مقاوت در روکش های PFM بین ۷۱ تا ۴۱۹ مگاپاسکال می باشد که بیانگر تفاوت معناداری در بیشتر بودن میزان مقاومت کششی روکش های زیرکونیا است.
۲-تطابق زیستی بالا و همخوانی با سیستم طبیعی بدن
همانطور که در شماره های پیشین ذکر شد، ماده ی زیرکونیوم و اکسید آن تطابق بسیار بالایی با سیستم بدن داشته و عمده ی مصرف آن در پروتزهای گویچه ی زانو و روکش ها و ایمپلنت های دندانی می باشد.
با اتکا به مطالعات انجام شده، تجربهی بیش از بیست و پنج سال )از دههی ۱۹۸۰ تا کنون( برای استفاده از این ماده در بیش از ۳۰۰/۰۰۰ گویچه ی زانو و هزاران روکش دندانی از جنس زیرکونیا، به جرات میتوان گفت که این ماده هیچ گونه اثر منفی حتی در طولانی مدت بر روی بدن نداشته و هیچ گونه گزارشی در خصوص بروز ریسک غیرقابل کنترلی ارائه نشده است.
تاکید می گردد که تعداد کمی از افراد به فلز روکش های معمولی از خود حساسیت نشان نمی دهند. پس با توجه به همخوانی زیستی روکش های زیرکونیا با نسج نرم لثه ی بیمار، در صورت استفاده از این ماده، در طولانی مدت ما شاهد بروز هاله ی سیاهرنگ )Black Gum Line( اطراف روکش ناشی از تحلیل لثهی بیمار نخواهیم بود که خود تأثیر به سزایی بر زیبایی و بهداشت دهان و دندان دارد. (تصویر شماره ۲ و ۳)
۳-زیبایی روکش ها
روکش های ساخته شده از جنس زیرکونیا زیباترین گزینه ی موجود برای کاربرد در دندان پزشکی زیبایی بوده و اولین گزینه برای هدیه ی لبخندی زیبا به بیمار می باشند، برای ثبات این ادعا دلایل متفاوتی وجود دارد، از جمله:
- همانطور که گفته شد در دراز مدت اثری از خط سیاه حاشیه لثه نخواهد بود
. • بلوک های زیرکونیا خود به رنگ سفید تولید میشوند که با غوطه ور کردن فریم های تراشیده شده با استفاده از دستگاه -CAD CAM در مایع رنگ )liquid color( می توان این فریم ها را به هر کدام از ۱۶ رنگ کالسیک ویتا نزدیک نمود که در نتیجه این موضوع باعث نزدیک تر شدن رنگ فریم به رنگ طبیعی دندان و هرچه طبیعی تر جلوه کردن روکش می شود. (تصویر شماره ۴)
- به علت عدم وجود لایه ی اپک )که در روکش های PFM ناگزیر به استفاده از آن هستیم( در روکش های زیرکونیا، این روکش ها ظریف تر و با شفافیت بیشتری ساخته می شوند
. • روکش های زیرکونیا به علت نداشتن فریم فلزی، قابلیت بالایی برای گذردهی طبیعی نور از خود را دارند که دقیقا بر خلاف روکش های PFM موجب طبیعی تر شدن ظاهر دندان ها می گردد. (تصویر شماره ۵)
۴-رسانایی کم حرارتی
زیرکونیا نوعی اکسید و غیر فلز می باشد بنابراین از نظر حرارتی رسانای ضعیفی بوده و انتقال حرارت در آن بسیار کم و به کندی صورت می پذیرد. بخاطر همین در صورتی که بیمار از مواد غذایی سرد و یا گرم استفاده کند، این روکش ها حرارت را انتقال نداده و باعث به وجود آمدن حساسیت به سرما و گرما و یا اذیت شدن بیمار نمی شوند.
۵-فناوری پیشرفته ی مورد استفاده
همانطور که در شماره های قبل گفته شد، دستگاه CAD-CAM آخرین فناوری مورد استفاده برای تولید روکش بوده و به علت دقت بالای دستگاه CAD-CAM در تولید فریم ها و در نتیجه نشستن دقیق کار بر روی پایه، ظاهر کار بسیار طبیعی بوده و علاوه بر آن این نشست دقیق سبب می شود تا دندان پایه دچار پوسیدگی نشده و به همین سبب علاوه بر زیبایی، لثه ی بیمار سلامت مانده و احتمال بوی بد دهان بر اثر نفوذ غذا در فضاهای به وجود آمده از بین می رود.
لازم است بدانید دقت تراش فریم در دستگاه های پیشرفته تر CAD-CAM بسیار بالا و با تلورانس حدود ۲۰ میکرون )حدود نیمی از ضخامت یک تار مو( می باشد.
تمام موارد ذکر شده همگی از مزایا و برتری های روکش های ساخته شده از زیرکونیا به نسبت روکش های PFM است، آن گاه که فریمی با ضخامت مناسب از جنس زیرکونیا تولید شود، استحکام در کنار زیبایی وجود خواهد داشت، که بهترین گزینه برای استفاده به عنوان روکش می باشد.
اما روکش های PFM بیشتر از پنجاه سال است که در علم دندان پزشکی کاربرد دارند و در سالهای قبل از این به عنوان اولین گزینه ی درمان در نظر گرفته می شدند. باید توجه داشت که هیچ گاه نمی توان به صورت تئوری سیستم درمانی را بدون نقص دانست، بنابراین بهتر است تا در موارد مختلف، ویژگی های مواد را در نظرگرفته و سپس اقدام به ارائه ی طرح درمان نمود
دندانپزشک و متخصص درمان ریشه اصفهانزیرکـونیا