امروزه ،کاربرد آنتی بیوتیک برای جلوگیری از ایجاد عفونت بعد از عمل جراحی یعنی” پروفیلاکسی “،به طور واضحی انجام می شود و کاملا موثر و قابل قبول است (البته در شرایط معین) :
فواید آنتی بیوتیک تراپی پروفیلاکتیک:
کاربرد آنتی بیوتیك پروفیلاکتیک ،موارد عفونت بعد از عمل را کاهش داده و در نتیجه التیام زخم و بهبودی کامل بیمار به تاخیر نخواهد افتاد.
پروفیلاکسی مناسب و موثر؛ هزینه مراقبت از بیمار را کاهش می دهد.
درآنتی بیوتیک تراپی پروفیلاکتیک مناسب؛نسبت به آنتی بیوتیک درمانی ،مدت زمان مصرف آنتی بیوتیک کاهش یافته و در نتیجه کل مصرف آنتی بیوتیک در جامعه کمتر شده و در نهایت با کاربرد آنتی بیوتیک تراپی پروفیلاکتیک مناسب ،باکتری های مقاوم کمتری ایجاد می شود .
معایب آنتی بیوتیک تراپی پروفیلاکتیک :
ممکن است فلور طبیعی میزبان را برهم بزند.
آنتی بیوتیک ممکن است هیچ نقشی نداشته باشد،یعنی در بعضی شرایط خطر ایجاد عفونت آنقدر کم باشد که به آنتی بیوتیک تراپی نیازی نباشد.
کاربرد پروفیلاکتیک آنتی بیوتیک، باعث شودکه برخی دندانپزشکان تکنیک استریل جراحی را رعایت نکنند.
قیمت آنتی بیوتیک باید مورد توجه قرار گیرد.ممکن است با توجه به تعدد جراحی های بیمار ،هزینه درمان افزایش چشمگیری داشته باشد.(البته نه در ایران )
سمیت دارو برای بیمار مورد بررسی قرار نگیرد.
فاکتورهای موثردر ایجاد عفونت بعد از عمل
تلقیح مقدار زیادی باکتری
طول دوره جراحی
وجود جسم خارجی( ایمپلنت) ویا فضای مرده
وضعیت مقاومت میزبان
آخرین و مهمترین عاملی که برای اغلب دندانپزشکان از نظر کاربرد آنتی بیوتیک پروفیلاکتیک تعیین کننده است”وضعیت دفاعی میزبان “می باشد.
درچه بیمارانی”وضعیت دفاعی میزبان ” ضعیف ارزیابی می گردد؟
بیمارانی که دارای اختلال در قابلیت دفاعی در مقابل عفونت هستند
تمام بیمارانی که تحت “شیمی درمانی” هستند.
بیمارانی که داروهای “ایمونوساپرسیو” دریافت می کنند.
بیمارانی که برای درمان سرطان” تحت شیمی درمانی” هستند و داروهای “سایتو توکسیک” برای مدت یکسال و یا کمتر دریافت می کنند باید برای حداقل یکسال بعد از قطع شیمی درمانی ،آنتی بیوتیک پروفیلاکتیک دریافت کنند.
افرادی که تحت “رادیو تراپی در ناحیه فک و صورت” قرار می گیرند.
افراد در “مرحله نهایی بیماری کلیوی” و کسانی که “دیالیز” می شوند باید آنتی بیوتیک پروفیلاکتیک دریافت کنند.
و در شایعترین بیماری تضعیف کننده سیستم ایمنی یعنی “دیابت” علاوه بر کنترل قند خون ،آنتی بیوتیک تراپی پروفیلاکتیک توصیه می شود.
تست “هموگلوبین گلیکوزیله” معیار خوبی برای کنترل دیابت در یک دوره ۳-۴ ماهه می باشد.
برای جراحی های پیچیده به منظور بازسازی ناحیه فک و صورت و قرار دادن ایمپلنت های دندانی توصیه می شود یک کنترل قند خون با اندازه گیری همو گلوبین گلیکوزیله انجام شود ، که میزان آن باید در حد ۸% و یا کمتر باشد.
اگر چه آنتی بیوتیک پروفیلاکتیک به بیماران دیابتیک کمک می کند ولی کنترل قند خون قبل از عمل از اهمیت زیادی برخوردار است.
معیار های انتخاب آنتی بیوتیک مناسب :
آنتی بیوتیک باید روی ارگانیسم های مسبب عفونت دهانی موثر باشد(اغلب استرپتوکک های هوازی).
آنتی بیوتیک انتخابی دارای طیف باریکی باشد(تغییر فلور نرمال میزبان به حداقل میرسد).
آنتی بیوتیک انتخابی باید دارای کمترین اثر سمی بارز باشد.
آنتی بیوتیک انتخابی باید باکتریوسید باشد.
با درنظر گرفتن معیار های بالا،آنتی بیوتیک انتخابی برای جراحی های دهان “پنی سیلین ” ویا “آموکسی سیلین “است.
در بیمارانی که به پنی سیلین حساس هستند،داروی انتخابی اول”کلیندامایسین “است و انتخاب دوم در این مورد “آزیترومایسین”است.
وقتی که آنتی بیوتیک پروفیلاکتیک به کار می رود سطح پلاسمایی آن باید بالاتر از مصرف آنتی بیوتیک به صورت درمانی باشد؛تا انتشار آن به داخل تمام بافت ها و مایعات بدن که جراحی در آن انجام می شود به خوبی صورت گیرد.
دوز توصیه شده باید دوبرابر دوز درمانی آنها باشد. برای آموکسی سیلین وپنی سیلین این مقدار باید در حدود ۲ گرم و برای کلیندامایسین حداقل ۶۰۰ mgو برای آزیترومایسین ۵۰۰ mg باشد.
زمان صحیح تجویز آنتی بیوتیک پروفیلاکتیک:
برای جراحی های داخل دهانی باید یک ساعت قبل از عمل داده شود و اگر آنتی بیوتیک تزریقی باشد این زمان به نیم ساعت قبل از عمل تقلیل می یابد.
اگر مدت جراحی طولانی باشد ،یک دوز اضافی هم لازم است،فاصله زمانی بین دو دوز باید کوتاهتر یعنی نصف فاصله دوزهای درمانی باشد.بنابراین باید پنی سیلین و کلیندامایسین هر سه ساعت داده شود و این باعث می شود که سطح پلاسمایی دارو در طول جراحی به اندازه کافی بالا باشدو بعد از جراحی آنتی بیوتیک اضافی لازم نمی باشد.
موارد تجویز آنتی بیوتیک پروفیلاکتیک طبق آخرین دستورالعمل انجمن قلب آمریکا ؛در MAY 2007 ،در مورد بیمارانی که در معرض بیشترین خطر ابتلاء به اندوکاردیت عفونی هستند ،باید اجرا شود که شامل افراد ذیل می باشد :
۱٫افرادی که سابقه آندوکاردیت عفونی دارند.
۲٫کسانی که دریچه قلب مصنوعی دارند.
۳٫نقص های مادرزادی سیانوریتیک قلب ،که درمان نشده ویا اگر درمان شده ،هنوز دارای نقص هستند.
۴٫بیماران با قلب پیوندی همراه والوپلاستی(جراحی دریچه قلب).