وابطي ميان اجزاي صورت و اندازه هاي هر عنصر و رنگ و شكل آن ها در تركيب با يك‌ديگر وجود دارد كه رعايت تناسب اين روابط، چهره را خواستني و زيبا مي كند.
در اين نوشته به اندازه ها، شكل و روابط قرارگيري دندان ها و لب ها و بخش نمايان دندان ها در حالت عادي و هنگام لبخند مي‌پردازم.
بخش هاي نمايان دندان:
منظور از دندان هاي سانترال، دو دندان مياني جلويي هر فك است كه دندان هاي شماره يك ناميده مي شوند.
منظور از خط وسط (ميدلاين)، خط بين اين دو دندان است.
اصولا شماره گذاري دندان ها به ترتيب، شماره دندان ها از هر طرف نسبت به اين خط است. به طور مثال: دندان شماره يك بالا سمت چپ، دندان شماره يك بالا سمت راست و …
منظور از دندان هاي قدامي، دندان هاي جلو نيش تا نيش (شماره سه از هر طرف) است.
در هنگام لبخند، معمولا پنج دندان از هر طرف فك بالا نمايان است. در بسياري موارد دندان شماره شش نيز هنگام خنديدن ديده مي شود.
البته دندان هاي نمايان به اندازه دهان، عرض لبخند، طول دندان‌ها، اندازه لب ها و تنگي آن، و بينش بيمار نسبت به خودش بستگي دارد كه در افراد مختلف با هم متفاوت است.
بخش نمايان طول دندان ها نيز در سنين مختلف با هم متفاوت است. در جوان تر ها، تقريبا همه طول دندان هاي قدامي هنگام خنديدن نمايان است.
وقتي كه لب ها در حالت عادي (استراحت) هستند، بخشي از دندان هاي سانترال فك بالا ديده مي شود. معمولا در اين حالت، در زنان بخش بيش‌تري از دندان نسبت به مردان نمايان است.
دندانهاي سانترال فك پايين، در مرد هاي جوان مقدار كمي (حدود يك ميلي‌متر) نمايان است و مقدار نمايان بودن اين دندان ها در زنان جوان كم‌تر است.
به طور كلي، با افزايش سن، اندام ميل به پايين آمدن دارند. با افزايش سن، طول قابل رويت دندان هاي سانترال بالا كم‌تر و طول قابل رويت دندانهاي سانترال پايين بيشتر مي شود.
اندازه ها
طول سانترال هاي بالا را نمي توان به تنهايي از طريق زيبايي برقرار كرد. دندان هاي قدامي بالا در حالت طبيعي به اندازه حدود يك ميلي‌متر جلو تر و پايين تر از دندانهاي قدامي فك پايين قرار دارند و روي آن را اندكي مي پوشانند.
دو دندان سانترال بالا نقش مهمي در هدايت اين نحوه قرارگيري ايفا مي كنند و تغيير آن به تنهايي باعث اختلال در اين وضعيت خواهد شد. هم‌چنين اين دندان‌ها نقش زيادي در نحوه تلفظ حروف هم دارند.
در حالت عادي و اگر طول اين دندان ها صحيح باشد، اگر شخص حرف (ف) را تلفظ كند، لبه هاي نوك دندان هاي بالا در مقابل لبه داخلي خط بين قسمت تر و خشك لب پايين قرار مي گيرد.
خط وسط لبخند
ميدلاين در مركز صورت واقع است و عمود بر خط بين دو مردمك چشم مي باشد. اين خط، كانون لبخند است. البته تقارن كامل به اين شكل به ندرت اتفاق مي افتد و مي توانيم خط وسط لبخند را با ستون بيني يا شيار عمودي قسمت مياني لب بالا مطابقت دهيم.
البته دندان ها در هر سمت ميدلاين بايد بالانس باشند اما بايد توجه داشت كه تقارن كامل افقي، يعني وقتي كه همه دندان هاي قدامي يك شكل و شبيه دندانهاي سانترال باشند، مصنوعي به نظر خواهد رسيد.
خط وسط دو دندان سانترال بالا و پايين بر هم منطبق و مطابق با خط وسط صورت است. اما در دندان هاي كناري سانترال ها، محور طولي تاج در قسمت نوك دندان ها بيشتر از قسمتي كه به لثه مي رسد تحدب و تمايل به خط وسط دارد. به عبارت بهتر، دندان ها خط و مرز‌هاي قائم هندسي ندارند.
دندان هاي نيش، دندان هاي آسياب كوچك و نيز دندان آسياب اول، به طور ظريفي متمايل به داخل هستند.
براي همين، دندان‌پزشك زيبايي ترجيح مي‌دهد كه از نوعي تقارن شعاعي به جاي اين تقارن افقي استفاده كند. در حقيقت ما بي‌نظمي هاي بيشتر را ترجيح مي دهيم و سعي مي كنيم تا دندانهاي سانترال بالا را بلندتر بسازيم.
وجود تنوع در نظم و شكل دندان‌ها، ظاهري طبيعي تر و زيبا تر ايجاد مي كند. اما باور اين نكته لازم است كه ممكن است بيمار آماده پذيرش چنين نظامي در دندانهاي خود نباشد و تصورش از دندانهاي زيبا، دندان هاي راست، يك شكل و سفيد و يك دست باشد.
بهتر است دندان‌پزشك پيش از اجرا، اين ديدگاه ها را به بيمار منتقل كند. در اصل انگيزه من از نگارش اين نوشته نيز همين ترقي دادن بينش زيبايي شناسي مراجعه كننده هاست.
نسبت طلايي
از نماي رو به رو، اندازه دندان ها بايد از خط مياني به طرفين كوچك‌تر شود.
اگر با نسبت طلائي يا مستطيل طلائي (حاصل تقسيم دو عدد متوالي سري اعداد فيبوناچي) آشنا باشيد، مي دانيد كه اين نسبت (۰٫۶۱۸) در مباحث زيبايي‌شناسي بسيار مورد استفاده است و در دندان‌پزشكي زيبايي نيز نسبت كاهش اندازه دندان هاي سانترال به طرفين، همين عدد است.
زيبايي، در فرهنگ ها، نسل ها و جنسيت ها متفاوت است و اين، دانش علوم انساني و هنر دندان‌پزشك است كه تلفيقي از اصول زيبايي شناسي و سليقه؛ با نظر و احساس رضايت مراجعه كنند ايجاد مي كند.
لبخند خود را آناليز کنيد
با انجام دادن سوالات زير شما متوجه خواهيد شد که آيا نيازمند به درمانهاي ترميمي زيبايي (Cosmetic dentistry) هستيد يا نه.
– آيا زماني که صحبت مي کنيد يا لبخند ملايمي مي زنيد نوک دندانهاي شما مشخص ميشود؟
در هنگام لبخند زدن ملايم و حتي صحبت کردن بايستي مقداري از نوک دندانهاي شما مشخص باشد.
۲- آيا زماني که لبخند ملايمي مي زنيد خط لبخد شما شکل U پيدا مي کند؟
خط لبخند زماني خواهيد داشت اگر شکل فوق را به خود بگيرد.
۳- آيا دندانهاي جلوي شما بلند است؟
به اندازه کافي دندانهاي جلو (Central) بايستي کمي (حدودm2-m1) بلندتر از دندانهاي کناري(Lateral) باشد. اگر از اين مقدار بيشتر يا کمتر باشد لبخند زيبايي نخواهيد داشت.
۴- آيا بين دندانهاي شما فضاي خالي وجود دارد؟
وجود اين فضاها (Diastemas) مي تواند به عل ت مشکلات متعددي باشد. از جمله مشکلات لثه (پريو) و عادات پارافانکشنال و…..
براي بستن فضاها مي توان با توجه به سايز آنها درمانهاي مختلفي را انجام داد.