مقدمه

بیماران بی دندان با چالش انتخاب گزینه های درمان فراتر از جایگزینی ساده دندان روبرو هستند. به دلیل تحلیل شدید استخوان ارائه سرویس پروتز برای آنها محدود شده و عملکرد آنها را نیز محدود کرده و باعث کاهش اعتماد به نفس و کاهش تعامل اجتماعی آنها می شود. گزینه های انتخابی برای درمان انها از دندان های مصنوعی معمولی تا ایمپلنت ثابت متغییر است . موفقیت در نتایج درمان بسته به برنامه ریزی مناسب درمان و و یک رویکرد جامع نگر در تیم درمانی دارد.

کم بودن یک یا چند دندان لبخند را نازیبا جلوه می‌دهد، بر نحوه بسته شدن دهان و جویدن غذا (بایت) تأثیر می‌گذارد و خطر پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد. بنابراین جایگزینی دندان‌های از دست رفته یکی از بخش‌های ضروری برنامه‌های درمانی بهبود سلامت دهان و زیبایی طرح لبخند به شمار می‌آید. جای خالی دندان‌ها را می‌توان با دندان‌ مصنوعی، بریج یا ایمپلنت دندان پر کرد.
در حال حاضر، درصدی از بیماران به طور کامل بی دندان اند. در حال کاهش است و ۱۰ درصد در هر دهه میباشد. با این حال این رقم نسبت به رشد پیری در جمعیت بیش از حد انتظار است. در واقع در تعداد موارد بی دندان افزایشی مشاهده شده است. تا سال ۲۰۲۰ حدود ۳۶٫۹ میلیون نفر با یک یا هر دو فک به طور کامل بی دندان وجود خواهند داشت. به گفته موسسه ملی بهداشت، بسیاری از این بیماران هر ۱۴ سال یک بار به دندانپزشک خود مراجعه میکنند. این برنامه درمانی برای نگهداری مناسب دندان ها و اطمینان از کارکرد درست پروتز کاربردی نیست. این مقاله به ارائه یک نمای کلی از گزینه های مختلف ترمیمی برای هر دو فک بالا و پایین و توصیف مواد مختلف دندانپزشکی و مزایای این گزینه ترمیمی می پردازد.

عوارض از دست رفتن دندان

مشکلات از دست رفتن دندان به مراتب مسئله ای بیش از یک محدودیت در عملکرد است . در ازدست رفتن دندان بسیاری از مسائل مانند ترس از پیری، باز داری اجتماعی و کاهش تصویر شخص ار خودش  نهفته است. کاشت دندان نه تنها دندان از دست رفته را جایگزین میکند بلکه عملکرد  و زیبایی دندان را باز میگرداند و اعتماد به نفس شخص را باز میگرداند و مسائل اجتماعی در برقراری مجدد گفتار و بهبود جویدن را در بر دارد. در مان با ایمپلنت های دندانی نه تنها نیاز به یک درک جامع از درمان با ایمپلنت را نیاز دارد بلکه تسلط کامل در اصول جابجایی پروتز و تکنیک های ان را نیاز دارد .در درمان بی دندانی صرف نظر از نتیجه ترمیمی مورد نظر باید حفظ اناتومی دندان در ساخت قالب ،حفظ مورفولوژی دندان ها ، ارزیابی فاصله عمودی اکلوژن و تنظیم مناسب دندانی با توجه به طرح های اکلوزال و بیومکانیک باید به خوبی درک و اجر شود. علاوه بر این رسیدن به زیبایی مطلوب و جویدن بهتر نیز مد نظر است. روش و درمان بسیار متفاوت برای ترمیم فک بالا و پایین وجود دارد. انتخاب مواد و طراحی پروتز مشروط به عوامل بسیاری است . از نظر بالینی ارزیابی اناتومی دندان ها ،فضا های داخلی ،خط لبخند و نیاز به پشتیبانی لب، در تعیین نوع دندان مصنوعی مطلوب کمک خواهد کرد. دندانهای مقابل، پارافانکشن، و بارگیری بیومکانیکی از پروتز ایمپلنت نیز باید در نظر گرفته شود.
پزشک باید محدودیت های اناتومیکی هر فرد را درک و شناسایی کند. سیستم طبقه بندی اناتومیکی بر اساس  موفولوژی ،ارتفاع استخوان ،ضمائم عضلانی ،شکل استخوان و فرم قوس میباشد. ساخت پروتز های دندانی برای بیمار باید با توجه به فضای مورد نیاز برای قطعات ایمپلنت و ماده مناسب ترمیمی باشد.
فضا های موجود در دهان همیشه برای جایگزینی دندان ها کافی نیستند و گاهی نیاز به حذف ارتفاع عمودی استخوان و تسهیل فضا برای پروتز های دندان است. ترمیم ثابت به بیش از ۱۰ میلی متر فضا از بافت نرم نیاز دارد در حلی که حداقل به ۱۲ تا ۱۵ میلی متر از فضا برای بازسازی دندان بسته به نوع ضمائم زیر ان و طراحی ترمیمی انجام شده نیاز دارد.موقعیت مناسب دندان باید در برنامه ریزی درمان به درستی تعیین شود و برای تامین زیبایی و عملکرد مناسب دندان ها باید منطقه جایگذاری ایمپلنت دقیقا مشخص شود . راهنمایی های جراحی برای قرار دادن ایمپلنت در جای مناسب خود انجام خواهد شد .
چالش های جراحی و ترمیمی در فک بالا و پایئن به دلیل کیفیت استخوان ،الگو های تحلیلی ،محل اناتومیکی سازه و ملاحظات بیومکانیکی  بسیار متفاوت است . دو را ه اصلی برای باز گردان دندان های ازدست رفته وجود دارد: پروتز ثابت و پروتز متحرک.در انتخاب نوع درمان عواملی چون ترجیح بیمار، هزینه، و سهولت تعمیر و نگهداری، و همچنین ملاحظات بالینی آناتومی، مقدار استخوان، کیفیت، و شکل قوس دخیل هستند. موفقیت طولانی مدت درمان بستگی به طراحی ساخت و انتخاب مواد دارد.
گزینه های متعدد ترمیمی مواد و روش های مختلفی برای در مان ایمپلنت در موارد بی دندانی وجود دارد. ملاحظات بیو مکانیکی باید در نظر گرفته شوند. عدم وجود الیاف پریودنتال در اطراف ایمپلنتها بازخورد حس عمقی برای بیمار بیدندان را تغییر میدهد و این ممکن است منجر به شکستگی  شود. مواد باید جوری در نظر گرفته شوند که قابلیت تحمل نیروی گاز گرفتن را داشته باشند. عوارضی چون شکستگی و از دست دادن دندان مصنوعی در درمان باید در نظر گرفته شود.

انواع روش ها

پروتز ثابت

در اغلب موارد در فک بالا استخوان به دلیل کمی ارتفاع یا عرض پیوند زده میشود . در بعضی از موقعیت ها کاهش ارتفاع عمودی در بیماران با خط لب بالاتر مورد نیاز است تا محل اتصال پروتز و لثه زیر لب پنهان شود.

 فک بالا

غالبا از الگو های تحلیل مشاهده شده در استخوان ارواره زیزین مهره داران به دنبال ازدست رفتن دندان هر دو بافت نرم و سخت از دست میرودو این حالت ما را ناگریز میکند تا بافت از دست رفته را در صفحات عمودی و افقی برای باز گرداندن عملکرد صحیح و زیبایی برگرداند. یکی از مزایای کلیدی در فک بالا توانایی استفاده از پروتز برای حمایت از لب بدون سازش است که ممکن است با پروتز ثابت انجام نشود. پروتز فک بالا نیاز به یک منود زیر نوار فلزی به منظور تسهیل در حذف پروتز کام و ارایه حمایت و حفاظت بیشتر است.

فک پایین

از دست دادن دندان های خلفی  و تحلیل ان باعث ایجاد ارتفاع بالاتر از عصب الوئولار تحتانی میشود که باعث می شود جایگزینی ایمپلنت را بدون پیوند گسترده و تغییر عصبی پیچیده غیر ممکن کند. منطقه اصلی برای قرار دادن ایمپلنت در فک پایین قدامی بین فورامن منتال است.
موفقیت ترمیمهای ثابت در فک پایین اغلب با فرم قوس تعیین می شود. به حداکثر رساندن گسترش قدامی خلفی اجازه می دهد تا یک کنسول دیستال دو جانبه و مرمت ثابت ایجاد شود. برای موفقیت بالا در فک پایین قدامی ، صرف نظر از نوع ایمپلنت، توپوگرافی سطح، و طراحی پروتز با میزان موفقیت ۹۰٪ گزارش شده است.

 ایمپلنت

برنامه درمانی برای قرار دادن ایمپلنت در زمان کشیدن دندان و ترمیم ایمپلت در جای ان پیش بینی شده است. این باعث میشود استخوان و موفولوژی بافت نرم حفظ شود در حالی که مدت زمان درمان نیز کوتاهتر شده . پایبندی به این روش کمک میکند تا از موفقیت در ایمپلنت گذاری اطمینان حاصل شود . استفاده از این راه فواید زیادی دارد همراه با نتایج بلند مدت قابل پیش بینی.