تشخیص علل و علائم برفک دهانی
برفک دهانی یکی از مجموعه بیماری های دهان و دندان است که در برخی موارد مشکلاتی را برای فرد بوجود می آورد. ایجاد عفونت باکتریایی ریشه شکل گیری برفک دهانی می باشد و معمولا در کودکان و نوزادان بیشترین حجم از برف دهانی مشاهده می شود. برفک دهانی که با نام های پزشکی مانند کاندیدیازیس دهانی یا کاندیدیازیس حفره حلقی نیز شناخته می شود در حالت عادی خیلی خطرناک نیست و درمان آن امکان پذیر است. هرچند باید به این نکته توجه داشته باشید که این بیماری در صورت گسترش در نقاط دیگر بدن باعث معضلاتی خواهد شد. همین امر باعث می شود که داشتن اطلاعات کافی در زمینه برفک دهانی مهم باشد. در این مطلب از سایت دکتر سید حمید رضویان متخصص دندانپزشک اصفهان تشخیص علل و علائم برفک دهانی را مورد بررسی قرار می دهیم.
تعریف برفک دهان
برفک دهان یا همان کاندیدیازیس دهان، بر اثر عفونت مخمر، باکتریایی و یا تراکم قارچ در دهان شکل می گیرد. در حالت عادی در دهان افراد قارچ وجود دارد، از جمله قارچ کاندیدیازیس که به صورت طبیعی در دهان هست. اما زمانی که مقدار آن بیشتر از حد نرمال شود و رشد کند فرد دچار برفک دهانی می‌شود.
برفک دهانی یک بیماری برای تمام سنین است. هرچند فراگیری آن در نوزادان، کودکان و افراد مسن بیشتر می باشد که دلیل این مورد ضعف سیستم دفاعی بدن است. معمولا در افراد جوان و میانسال زمانی اتفاق می افتد که فرد دچار بیماری خاصی مانند HIV باشد.
علائم برفک دهانی
برای اینکه بفهمیم به این بیماری مبتلا هستیم یا نه می توانیم علائم برفک دهانی را در مورد خودمان مرور کنیم. البته در بعضی موارد در زمان شروع هیچ علائمی را بروز نمی دهد و ممکن است مدتی به صورت مخفی فعالیت کند ولی با گسترش میزان عفونت و شدیدتر شدن آن علائم زیر قابل مشاهده خواهد بود:
- درد و سوزش در دهان
- مشاهده لکه های سفید و زرد بر روی سطح زبان، لثه ها، لب ها و لوزه ها.
- بروز خونریزی در برخی موارد که با تراشیدن برجستگی ها و لکه های دهان ایجاد می شود.
- احساس وجود جسمی پنبه ای شکل در دهان
- خشک شدن و ترک خوردن پوست در اطراف دهان
- تغییر در حس چشایی و احساس طعم بد غذا
- در موارد بالاتر احتمال از دست دادن حس چشایی
- احساس فشار در گلو برای بلعیدن غذا
- تحریک شدن و حساس شدن پوست در زیر دندان های مصنوعی
این علائم در دسته علائم دهانی قرار می گیرند که مشاهده آنها خبر از ابتلا به برفک دهانی دارد. جدایی از این موارد ممکن است عفونت به سایر نقاط بدن هم انتقال پیدا کند و در نقاط دیگر نیز علائم خود را نشان دهد. مثلا در موارد نادر مری افراد تحت تاثیر برفک دهانی قرار گرفته اند.
علل آفت یا برفک دهان
عامل ایجاد برفک دهانی باکتری ها و قارچ ها هستند. زمانی یک عفونت مخمری ایجاد می شود که با رشد بیش از اندازه و غیر معمول قارچ (Candida albicans) روبرو باشیم. پس وجود قارچ در دهان به خودی خود موردی ندارد و یک ویژگی طبیعی و معمول است. در واقع برای بدنی که به صورت سالم کار می کنند و از سیستم ایمنی درستی برخوردار است، باکتری های مشخص میزان رشد و فعالیت قارچ ها را کنترل می کنند ولی زمانی که این سیستم ایمنی به هر دلیلی دچار مشکل شد و تعادل در بدن به هم خورد، قارچ ها دیگر تحت کنترل نخواهند بود و میزان فعالیت خود را افزایش می دهند.
یکی از دلایل ایجاد آفت استفاده از آنتی بیوتیک ها می باشد. چرا که آنتی بیوتیک ها با کاهش میکروارگانیسم‌های بدن، عاملی برای رشد بیشتر قارچ ها می شوند. بنابراین امکان ایجاد آفت دهانی بوجود می آید که در بیشتر موارد بعد از کاهش یا قطع مصرف دارو، این برفک‌های دهانی نیز از بین می روند. عامل بعدی فرآیند درمان بیماری های سرطانی است. درمان هایی مانند شیمی درمانی و پرتو درمانی عاملی برای از بین بردن سلول های سالم هستند و یا میزان فعالیت آنها را کاهش می دهند. بنابراین سیستم بدن دچار تغییر می شود و شرایط ایجاد این مشکل یا سایر عفونت ها فراهم می شود.
صفحه اینستاگرام دکتر سید حمید رضویان بهترین دندانپزشک اصفهان
خود بیماری های تضعیف کننده سیستم دفاعی بدن از دیگر عوامل ایجاد برفک دهانی می باشد. از جمله این بیماری ها می توان به سرطان خون و اچ آی وی اشاره کرد. به همین دلیل است که کاندیدیازیس دهانی در برخی موارد به عنوان یک نشانه و علامت ابتلا به HIV هم در نظر گرفته می شود. افراد دیابتی نیز مستعد ابتلا به برفک دهانی هستند و باید این نکته را در نظر بگیرند که سیستم دفاعی بدن آنها به دلیل دیابت بسیار ضعیف شده است و میزان قند خون در بدن بسیار بالاست. چنین شرایطی محیط را برای ایجاد عفونت و رشد قارچ ها مهیا می کند.
تشخیص کاندیدیازیس دهان
اولین و مشخص ترین شیوه تشخیص برفک دهانی بررسی علائم آن توسط فرد یا پزشک می باشد. معمولا پزشک با مشاهده و معاینه وضعیت دهان فرد، کاندیدیازیس دهانی را به آسانی تشخیص می دهد. با این حال در بعضی موارد برای تشخیص دقیق و بررسی شرایط و شدت بیماری، نیاز به نمونه برداری می باشد. در این نمونه گیری پزشک برای انجام بیوپسی از برجستگی دهان با تراشیدن نمونه مورد نظر خود را بر می دارد تا در آزمایشگاه وجود کاندیدیازیس در آن تایید شود.
در مواردی که احتمال ابتلای مری به برفک دهانی وجود دارد، پزشک برای دریافت اطلاعات بیشتر و تشخیص نهایی از آندوسکوپی استفاده می کند که در این روش لوله نازک همراه با دوربین از طریق دهان وارد مری می شود و وضعیت به صورت کامل بررسی می گردد.
میزان سرایت برفک دهانی
بیماری های قارچی در صورت انتقال آن، مسری می باشد. به همین دلیل اگر به خاطر بوسیدن و یا شرایط دیگر قارچ عامل برفک دهانی از شخصی به شخص دیگر انتقال پیدا کند، احتمال ابتلای فرد به آن وجود دارد. از طرفی انتقال عفونت مخمر محدود به دهان نمی باشد و ممکن است که این عفونت از یک قسمت بدن فرد بیمار به قسمتی از بدن شخص دیگر انتقال پیدا کنید. معمولا این مورد در روابط جنسی با شریک زندگی اتفاق می افتد و چنانچه فرد دچار برفک دهانی، عفونت مخمر در آلت تناسلی یا واژن باشد، می تواند از طریق رابطه، عفونت را به فرد همراه انتقال دهد.
یکی دیگر از موارد انتقال عفونت مخمر، انتقال از مادر به فرزند است که ممکن است در صورت داشتن عفونت مخمر واژن در زمان زایمان به نوزاد منتقل شود و یا به دلیل داشتن عفونت مخمر در سینه و نوک آن، در زمان شیر دهی، کودک مبتلا شود. حالت عکس این موضوع نیز صادق است و اگر کودک دارای برفک دهانی باشد امکان انتقال آن به بدن مادر وجود دارد.
الزاماً و در تمام موارد انتقال قارچ و عفونت مخمری برفک دهانی از فردی به فرد دیگر، باعث بیماری عفونتی در دهان و لثه یا سایر نقاط بدن نمی شود. به این نکته هم توجه داشته باشید که ابتلا به کاندیدیازیس دهان دلیل بر آن نیست که حتما از یک فرد به شما سرایت کرده است. بلکه ممکن است به دلایل مختلفی که مربوط به سیستم ایمنی بدن است و یا اینکه بخاطر محیط زندگی به برفک دهانی مبتلا شده باشید.