پالپ دندان را نمیتوان با چشم غیر مسلح مشاهده کرد. پالپ بخشی در مرکز هر دندان است که حاوی عصبها، بافتها و رگهای خونی بسیاری می باشد که مواد مغذی و اکسیژن را تامین میکنند. پالپ دندان به چند صورت ممکن است آسیب ببیند. اغلب در کودکان پوسیدگی دندان یا ضربات آسیب زا، منجر به رخنمون دردناک پالپ و التهاب آن میشود.
درمان پالپ در اطفال با نامهای دیگری مانند درمان ریشه (روت کانال)، پالپکتومی (جراحی برداشتن پالپ)، پالپوتومی و عصب کشی نیز شناخته میشود. هدف اصلی از درمان پالپ، درمان، ترمیم و نجات دندان است.
دندانپزشک اطفال درمان پالپ را هم در دندانهای شیری و هم در دندانهای دائمی میتوان انجام دهد. اگر چه دندانهای شیری در نهایت می افتند، اما برای تکلم، جویدن مناسب و مرتب در آمدن دندانهای دائمی و حفظ فاصله و فضای مناسب برای آنها، باید تا فرا رسیدن زمان طبیعی افتادن دندان شیری، این دندان در دهان وجود داشته باشند.
علائم آسیب و عفونت پالپ چیست؟
پالپ آسیب دیده یا ملتهب درد استثنایی دارد. حتی اگر منشا درد مشهود نباشد، به سرعت مشخص میشود که کودک نیاز به مراجعه به دندانپزشک دارد.
در اینجا چند علامت دیگری که باید به دنبال آنها باشید آمده است:
درد مداوم و بی علت
درد شبانه
حساسیت نسبت به دمای غذاهای سرد و گرم
تورم یا قرمزی اطراف دندان
لق شدن غیر منتظره یا قابلیت حرکت دندانی که درد میکند
چه زمانی درمان پالپ برای کودک مطرح میشود؟
هر شرایطی منحصر به فرد است. دندانپزشک سن کودک، وضعیت دندان و سلامت عمومی کودک را پیش از تصمیم گیری بررسی میکند تا مشخص شود دندان باید کشیده شود یا با درمان پالپ، میتوان آن را نجات داد.
برخی از پیامدهای نامطلوب دندان شیری که زودتر از موعد می افتد یا کشیده میشود، عبارتند از:
ممکن است طول قوس دندانی کوتاه شود
در مورد از دست دادن زود هنگام دندان شیری، دندانهای دائمی ممکن است فضای کافی برای بیرون زدن نداشته باشد
دندان متناظر (در قوس مقابل) ممکن است دچار بیرون زدگی شده یا در مسیر نامناسب قرار بگیرد
دندانهای پره مولر (آسیاب کوچک) ممکن است نهفته و دردناک شوند
دندانهای باقیمانده ممکن است برای پر کردن فاصله ایجاد شده، حرکت کنند و نامرتب شوند
زبان ممکن است در حالت غیر طبیعی قرار بگیرد.
درمان پالپ چگونه انجام میشود؟
ابتدا دندانپزشک معایناتی انجام میدهد و با پرتوی ایکس وضعیت ناحیه مورد نظر را بررسی میکند. میزان و محل آسیب پالپ ماهیت درمان را مشخص میکند. با این که چند درمان وجود دارد، عملهای پالپکتومی و پالپوتومی شایعترین درمانهای پالپ هستند.
پالپوتومی: در صورتی که ریشه پالپ به واسطه پوسیدگی یا جراحت آسیبی ندیده باشد به این معنی که مشکل تنها در نوک پالپ وجود داشته باشد، دندانپزشک بخشهای سالم آن را باقی گذاشته و تنها بخش آسیب دیده و پوسیدگیهای دندان را برمیدارد. سپس فضایی که ایجاد میشود با مواد درمانی زیست سازگار، پر میشود. به این ترتیب از عفونت ریشه جلوگیری شده و ریشه پالپ تسکین می یابد. در اغلب موارد، تاج (کراون) پس از درمان بر روی دندان کشیده میشود. تاج ساختار دندان را تقویت کرده و خطر ترک خوردگی و شکستگی در آینده را کاهش میدهد.
درمان پالپوتومی بسیار تطبیق پذیر است و آن را میتوان به عنوان درمان مستقل در دندان شیری یا دندان دائمی در حال رشد و یا به عنوان مرحله اولیه درمان مجرای ریشه انجام داد.
پالپکتومی: در مورد آسیب یا پوسیدگی شدید دندان، تمامی پالپ دندان (از جمله مجرای ریشه) ممکن است تحت تاثیر آسیب قرار گرفته باشند. در چنین شرایطی دندانپزشک باید تمامی پالپ را برداشته و مجرای ریشه را پاکسازی کند و سپس ناحیه را با مواد زیست سازگار پر کند. این کار معمولا به چند جلسه درمانی نیاز دارد.
به طور کلی مواد قابل جذب برای پر کردن دندانهای شیری و مواد غیر قابل جذب برای پر کردن دندانهای دائمی مورد استفاده قرار میگیرند. در هر صورت مرحله نهایی درمان، کشیدن تاج بر روی دندان جهت افزایش مقاومت دندان و پشتیبانی از ساختار دندان است. در صورتی که کودک ترجیح بدهد، تاج را میتوان با پوشش رنگ دندان، پنهان کرد.